Taqbaylit d tetiknulujiyin timaynutin (Asarag n Larbi Yahioun akked Muḥend Belqasem)

AQVU (SIWEL) — Ilmend n wass agreγlan n tutlayt n tyemmat (21 furar), Tiddukla Tigemmi n Tefrit, tessewjed-d sin isaragen s wazal-nsen, i d-yellan ddurt iɛeddan deg tnarit n tiddukla, deg taddart n Tefrit, deg Uqbu.

Asarag amezwaru d win i iga Mass Larbi YAHIOUN (aselmad – amaru), γef wazal n uselmed s tutlayt n tyemmat d usudder n Teqbaylit deg unnar n tsekla d tussna. Deg wawal-is, yenna-d dakken “Tutlayt tamezwarut i ilaq ad nesselmed i ugrud, d tutlayt-is n tyemmat. Acku, yekker-d deg-s, u nettat tekcem deg-s send talalit. Ilemmed-itt u yettmeslay-itt s wudem agaman, war uguren, xas ur yissin ara tajerrumt-is d yilugan-is, yerna ur yezmir ara ad yegzu neɣ ad yissin tutlayin-nniḍen ma yella ur yessin ara tutlayt-is n tyemmat i yellan d aḥric agejdan seg tudert-is d yidles-is.”

Seld mi d-yessegza s wudem asensegmi, tixutert i tesɛa tutlayt n tyemmat deg uselmed d usedwel (ttrebga) s umata, Mass Yahioun yezzi γer uẓayer asertan n tutlayt Taqbaylit d umḍiq i teṭṭef deg tmetti, ladγa γer yimsiwal-is (wid i tt-yettmeslayen) d uswir-is n ufares ama deg taγult n tsekla ama deg taγult n tussna. Ibder-d izwal n kra n yidlisen d yimawalen ussnanen uzzigen i d-yeffγen s teqbaylit (aṭas n medden ur ten-ẓrin ara), amedya :

  • Amawal n tusnakt, tasɣunt Tafsut, uṭ. 4, Tizi Wezzu, 1984.
  • Amawal n tfizikt tatrart n Dahman Mazed, Tiẓrigin asafu, 2003.
  • Amawal n tussniwin n wakal n Yidir Ahmed Zayed, HCA, 2004.

S wakka i d-yefka ttbut dakken Taqbaylit d tutlayt n tussna, tezmer i yiman-is am nettat am tutlayin nniḍen yellan deg umaḍal. Maca ilaq kan imussnawen-nneγ ad d-kemen s annar-a n tussna akken ad tennerni u ad temhaz ugar.

Asarag wis sin d win i iga Mass Muḥend BELQACEM, (amuzzig deg tsenselkimt d tetiknulujit). Netta yuwi-d awal γef wayen i zemrent ad d-awint tetiknulujiyin timaynutin i Teqbaylit d wazal n usekcem n tutlayt-nneγ deg Web.

Mass Belqasem, yezzi-d awal γef tixutert n usekcem n Teqbaylit deg umaḍal umḍin (monde numérique) d tmental i t-yeğğan akken ad yerr lwelha-s γer leqdic-a, imi yenna-d dakken tutlayt ur nekcim ara deg taγult-a n tsenselkimt (informatique), ur tezmir ara ad tennerni. Dγa ibder-d kra n yiswan n usideg s Teqbaylit, gar yiswan-a yuder-d :

  • Asnerni d snulfu n umawal n Teqbaylit (amawal atikniki), amedya : iseγzanen (logiciels), ifecka (outils), isnasen (applications), amassal (format), tuqqna (connexion) …
  • Asizzel d usudder n Teqbaylit deg uẓeṭṭa (Firefox, Skype, Facebook…)
  • Asnulfu n yiḍrisen ussnanen/itiknikiyen ara yesselmed uselmad i yinelmaden-is deg uγerbaz, ladγa imi ulac iḍrisen yeqqnen γer taγult-a.

Syin, yefka-d isenfaren i iwejden, zemren medden ad ten-id-zedmen u ad ten-sqedcen am (Mozilla Firefox, Evernote,             oppensource, skype …) akked yisenfaren i mazal xeddmen deg-sen, ttkemmilen-ten am (Libreoffice, Linux …)

Ayen i yessefraḥen ugar, mi ara neḥsu dakken gar ugar n 6000 n tutlayin yellan deg umaḍal, ahil n Mozilla Firefox yella kan s 45 n tutlayin, u gar-asent tella Teqbaylit. Ula d ahil Mozilla Focus i d-yennulfan deg useggas-a 2017, yella akka imir-a s 27 kan tutlayin, u Taqbaylit tella gar-sent.

Γer taggara  n usarag, iger-d tiγri akken Iqbayliyen ad sqedcen allalen-a, akken ad sen-fken tudert, acku ma ur ten-sseqdacen ara, ad qqimen kan deg tesga amzun ulac-iten.

Ihi axeddim ameqqran yettwaxdam, timetti ilaq kan ad teddu d temhazt n tutlayt Taqbaylit i yettnernin gar yiḍ d wass, acku tutlayt i tt-ixeddmen d imawlan-is, mačči d adabu n Lezzayer i yettgallan s nnger-is.

Tiddukla Tigemmi n Tefrit
SIWEL 061817 Mar 17

Laisser un commentaire