Rabaḥ Kaddour : « tamedyezt taqbaylit yuli mliḥ uswir-is ɣef wayen iɛeddan ! » (tadiwennit)

TADIWENNIT (SIWEL) — Rabaḥ Kaddour d amedyaz ilemẓi n 26 n yiseggasen, d asdawan yeqqaren tamaziɣt deg Tizi Wezzu, yufrar-d s waraz amezwaru deg tfaska n tmedyezt “Tawwurt n lɛinṣer” i d-thegga tiddukla tadelsant Tafat n taddert At Lqasem, taɣiwant n At Buɣerdan.

Siwel: deg kra n wawalen, anwa-t Rabaḥ Kaddour ?

Rabaḥ Kaddour : D ilemẓi n 26 n yiseggasen ilul di 27 Mayyu 1991 di tɣiwant n Letniyen (Souk El Tenine/ Maatkas) d anelmad di tesdawit n Lmulud At Mɛemmer T-W, yeqqar tamaziɣt deg uswir wis sin n Master, d amedyaz !

Acu-ten yisental d yiznen i tebɣiḍ ad d-tesɛeddiḍ s tmedyezt-ik ?

Isental i d-seɛeddaɣ mačči ara d-sɛeddiɣ ! aṭas n yisental d tektiwin i sɛeddaɣ, i d-sɛeddayeɣ deg wayen ttaruɣ, ma neddem-d kan amedya deg umedyez amenzu i uriɣ « Seg-s i d-teffɣeḍ ! ». Aya yella-d i uɛeddi ɣef tlisa aɣ d-ḥudden kra di ttexmam, imi di tmetti-nneɣ d lɛib ad d-temmeslayeḍ ɣef waya, rnu ar waya ttaruɣ ɣef Tlelli, ɣef tayri, ɣef temdanit, ɣef tfelsafit, tasertit.. .aṭas n yisental i d-wwiɣ d imaynuten ladɣa tafelsafit, ad naff aya deg umedyez « Timussniwin » anda i d-meslayeɣɣef kra n yifelsafiyen i yemgaraden di tmuɣli-nsen ɣef wansi i d-tettek tussna; Descartes, Spinoza, Russel, Hume, Machiavel, Higel, Nietzsche, Jankélévitch, James, Peirce. Tikti i ɣef yebna umedyez da llan wid itt-yebnan ɣel leɛqel, ɣef wayen nettwali, ɣef ddreɛ, ɣef lfayda…Atg.

Am wakken ad d-naf imedyaz nniḍen n tfelsafit akka am « I Tayri-nni ?! wwiɣ-d awal ɣef tmuɣli n kra n yifelsafiyen ar Tayri, d umedyez « Ashetref ! » i yellan d tazɣent i kra n leryuy n kra n ifelsafiyen yessewhamen, yeffɣen i wayen iqebbel leɛqel, gar-asen; Platon, Aristote, Socrate, Diogène, Nietzsche…

Sumata am wakken iyi-d-yenna dda Nordine Ait Slimane mi ɛeddaɣ ɣur-s di rradyu, di tedwilt « Imedyazen » : »Ma nezmer ad d-nini tamedyazt-ik, d tamedyazt tussnant ? » Sumata isental-iw d isental i icudden ɣer tikta, d tamedyezt tatiktit !

Amek i tḥulfaḍ mi tiwiḍ araz-agi amezwaru ?

Tidet kan, ur ḥulfaɣ ara i lferḥ n waraz am wakken ḥulfaɣ i lferḥ n teqbaylit ! Acku araz d taqbaylit i t-yewwin s uswir n tmedyezt aɛlayan umi sliɣ ar tuget n yimedyazen iqbayliyen, ferḥeɣ !

Llan warazen nniḍen i tiwiḍ yakkan ?

Llan, wwiɣ araz wis kraḍ di tfaska n tmedyezt « Adrar n fad » deg wat Smaɛel, Bgayet, di 2016. Wwiɣ araz wis sin di tfaska n tmedyezt i d-thegga tiddukla tadelsant « Smaɛil azikiw » n taddert Tawrirt n war deg wat Ziki, rniɣ wwiɣ araz wis sin di tegzirt Yennayer 2017 akked waraz-agi amenzu deg wat lqasem, tafaska i d-thegga tiddukla « Tafat » deg wat Buɣerdan.

Acu ad d-tiniḍ ɣef umedyaz d tmedyazt iqbayliyen n wass-a ?

Uqbel ad d-meslayeɣ ɣef tmedyezt, ad d-meslayeɣ ɣef umedyaz aqbayli n wass-a, imi amgired yellan gar yimedyazen n lweqt-agi akked wid n zik. Zik isental sɛan tilisa, mačči ay ayen iwala umedyaz ilaq ad d-yessefru fell-as. Nniɣ-d « ad d-yessefru », acku zik d isefra i xeddmen, meḥsub d asefru bu Tesɛa yefyar, yebna ɣef tlata n tṣeddarin, yal taṣeddart tesɛa tlata n yefyar. Aya ixeddem-it s ṭaqqa Si Muḥ U Mḥend, ayen umi neqqar s tefransist “Neuvain”

Ma tura amedyaz d ilelli, xas ur d-qqareɣ ara akk ayen i iwala ad d-yawi fell-as, acu kan rrẓen tuget n les tabous, tagi d tamsalt. Tin yernan ɣur-s, amedyaz n wass-a yeɣra, yettnadi di tsekliwin tiberraniyin ad d-yağew ayen ur nelli di tsekla-agi-nneɣ, ama d isental ama di tarrayin n tira, ama d ayen nniḍen, tamedyezt taqbaylit yuli mliḥ uswir-is ɣef wayen iɛeddan !

Mmeslay-aɣ-d kra ɣef tarayin i tesseqdaceḍ deg lebni n umedyez-inek.

Di tazwara mi bdiɣ tamedyezt deg 2015, xeddmeɣ imedyaz s lqaleb aklasiki, meḥsub, Rebɛa n tṣeddarin, yal taṣeddart s rebɛa n yefyar. Lḥiɣ, uɣaleɣ faqeɣ i kra n tarrayin nniḍen i icebḥen, i yesɛan uger azal di tsekla. Yella wayen umi neqqar s tefransist l’acrostiche, ad bḍuɣ yiwen n yisem d iskilen, yal askil ad bduɣ yis taseddart, akken ad t-id-suffɣe. Rniɣ sqedceɣ tamedyezt tilellit d kra nniḍen i d-wwiɣ nekk sɣur-i d timaynutin akka am talɣa-agi « a b a b a b a a a » « a b a b a c c » « a b a b c c c d d e e ». Tella daɣen yiwet s lqaleb « a b a b a b c c c c c c » « a b c a c a a c c ». Am wakken tella talɣa n le sonnet di tsekla tafransist. Xas yella win i ixedmen fell-as uqbel-iw, xedmeɣ ula d nekk fell-as. Talɣa-agi d amedyez yebnan ɣef 14 n yefyar. Yebna s rebɛa n tseddarin, snat timezwura sɛant rebɛa rebɛa n yefyar, ma d snat tineggura bnan-t s tlata tlata n yefyar. Aya ur yelli ara uqbel di tsekla-nneɣ, tura yuɣal yella. Sumata ḥemmleɣ ad xedmeɣ ayen ur nelli akken ad tuɣal tsekla taqaylit d tanesbaɣurt !

Melmi ad nɣer amud n yisefra n Rabah Kaddour ?

Ar tura urɛad i d-rriɣ di lbal-iw ad d-suffɣeɣ ! Acuɣer ? acku yella wayen ttheggiɣ uqbel aya. Tella yiwet n tsuqilt i xeddmeɣ akka tura, mi i d-teffeɣ di lehna syen ad nẓer ma yella win uɣur ad d-nessuffeɣ tamedyezt.

Ad nuɣal ad nemmeslay ɣef tsuqilt-agi. Acu ad d-tiniḍ d awal aneggaru ?

Ad snemmreɣ kunwi iyi-rran ciṭ n wazal imi iyi-tefkam tagnit s yisteqsiyen-nwen ad d-awiɣ awal ɣef tmedyezt d umedyaz n wass-a i leɛmer wwin-t-id wid i ilaqen ad d-awin fell-as ! Ad rreɣ tajmilt i kra yettarun s teqbaylit ladɣa d ungalen d tullisin, d tamedyezt, d timucuha, d tisuqilin. Tajmilt i wid yeɣlin akken ad tt-naru ass-a, tajmilt i yimeɣnasen.

Ad tidir teqbaylit di tlelli !

Testeqsat Tiziri
SIWEL 191841 Jul 17 UTC

Laisser un commentaire